اهل بیت‌شناسی از دیدگاه حضرت مهدی (ع) (1)

نویسنده: علی اصغر رضوانی

1- حقانیت اهل بیت (علیهم السلام)

امام مهدی (علیه السلام) می‌فرماید:
«الحَقُّ مَعَنا» (1)؛
«حقانیت با ما اهل بیت می‌باشد».
همانگونه که مطابق روایات شیعه و سنی (علی (علیه السلام) با حق و حق با علی (علیه السلام)» و همه‌ی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) نور واحدند، لذا حق با همه‌ی آنان است.

2- وجوب پیروی از اهل بیت (علیهم السلام)

امام مهدی (علیه السلام) می‌فرماید:
«فَلَنْ یُوحِشَنا مَنْ قَعَدَ عَنّا» (2)؛
«پس کناره‌گیری عده‌ای از ما هرگز سبب وحشت ما نخواهد شد».
کسی که بر حق است هرگز از مخالفت مردم با او ترس ندارد.

3- اهل بیت (علیهم السلام) تربیت‌شدگان خداوند

امام مهدی (علیه السلام) می‌فرماید:
«نَحْنُ صَنائِعُ رَبِّنا» (3)؛
«ما دست پرورده‌های پروردگار می‌باشیم».

4- مردم، تربیت‌شدگان اهل بیت (علیهم السلام)

امام مهدی (علیه السلام) می‌فرماید:
«الخَلْقُ بَعْدُ صَنائِعُنا» (4)؛
«مخلوقین خداوند، دست‌پرورده‌های ما خواهند بود».

5- اهل بیت (علیهم السلام)، صاحبان امر امامت

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که خطاب به جماعتی از شیعه که در مورد جانشین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شک کرده بودند فرمود:
«...أَوَ ما سمعتم الله عزوجلّ یقول: (یَاأَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ)» (5)؛
«... آیا از خداوند عزوجل نشنیدید که می‌فرماید: (‌ای کسانی که ایمان آوردید خدا را اطاعت کنید و نیز رسول و اولی الامر از بین خود را اطاعت نمایید)».
یکی از آیاتی که دلالت بر امامت و عصمت اهل بیت (علیهم السلام) دارد آیه‌ی «اولی الامر» است؛ زیرا در این آیه دستور به اطاعت به طور مطلق و بدون قید از آن‌ها شده است، همان‌گونه که به طور مطلق امر به اطاعت از خدا و رسولش شده است، و لزوم اطاعت مطلق مستلزم عصمت می‌باشد.

6- عصمت اهل بیت (علیهم السلام)

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی اهل بیت (علیهم السلام) فرمود:
«فالحق ما رضیتموه، و الباطل ما اسخطتموه، و المعروف ما امرتم به، و المنکر ما نهیتم عنه» (6)؛
«پس حق آن چیزی است که شما از آن راضی بوده و باطل چیزی است که شما از آن ناراضی هستید، و معروف هر چیزی است که شما به آن امر کرده و منکر هر چیزی است که شما از آن نهی نمایید».
«ما» برای موصول است و افاده‌ی عموم می‌کند، و اگر هر آنچه را که اهل بیت (علیهم السلام) انجام می‌دهند حق بوده و مطابق با واقع است و از آن تخلف بردار نیست، در نتیجه آن بزرگواران از مقام عصمت برخوردارند، و این همان چیزی است که از عبارت فوق استفاده می‌شود.

7- اهل بیت (علیهم السلام) پناه و وسیله‌ی مردم به سوی خداوند متعال

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که در دعایی درباره‌ی اهل بیت (علیهم السلام) عرضه می‌دارد:
«اللهم فهولاء معاقلی الیک فی طلباتی و وسائلی» (7)؛
«بارالها! اینان پناهان من در خواسته‌هایم و وسایل من به سوی تواند».
انسان برای تقرب و نزدیکی به خداوند متعال و درخواست حاجاتش از خدا به وسایلی نیاز دارد که او را به آن مقصد اعلی برساند و آن کسانی جز افراد معصوم سفر کرده‌ی به آن مقصد نیستند، یعنی همان اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام).

8- اهل بیت (علیهم السلام)، مردان مقرب درگاه الهی

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) چنین تعبیری فرمودند:
«السادة المقرّبین» (8)؛
«سروران مقرب [درگاه الهی]».
اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) بزرگ مردانی بودند که به مقام قرب معنوی الهی نایل شده و لذا مظهر صفات جمال و کمال او شدند، گرچه هرچه دارند از آنِ خداوند متعال می‌باشد.

9- اهل بیت (علیهم السلام)، هادیان هدایت یافته

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) چنین تعبیری فرمودند:
«الهداة المهدیین» (9)؛
«هدایت‌گران هدایت یافته».
اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) هم هدایت شده و هم هدایت‌گر جامعه هستند، برخلاف برخی دیگر که بدون آن‌که به هدایت رسیده باشند در صدد هدایت جامعه برآمدند که ضرر آنان بیش از دیگران است.
و لذا خداوند متعال می‌فرماید:
(أَفَمَن یَهْدِی إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن یُتَّبَعَ أَمَّن لاَ یَهِدِّی إِلَّا أَن یُهْدَى‏ فَمَا لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ) (10)؛
«آیا کسی که هدایت به سوی حق می‌کند برای پیروی شایسته‌تر است، یا آن کس که خود هدایت نمی‌شود مگر هدایتش کنند؟ شما را چه می‌شود، چگونه داوری می‌کنید؟!».

10- اهل بیت (علیهم السلام)، دریاهای پرجود و کرم

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) چنین تعبیری فرمودند:
«القماقمة الأکرمین» (11)؛
«بزرگان و سرورانی که همانند دریاهای پر جود و کرم‌اند».
اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) بزرگ مردانی هستند که مورد تکریم خاص خداوند متعال بوده و دریاهایی از جود و کرم برای دیگران‌اند، چرا که به معدن عظمت خداوندی رسیده و خزینه دار صفات کمال و جمال الهی‌اند.

11- راه اهل بیت (علیهم السلام)، راه روشن و آشکار

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) چنین تعبیری فرمودند:
«السُبُل الواضحة... الاعلام اللائحة» (12)؛
«راه‌های روشن... نشانه‌های آشکار».
بسیاری از مصلحان و بزرگان و دانشمندانی هستند که رئیس مذهب بوده و مردم را به سوی خود و افکارشان دعوت نمودند، ولی راه آن‌ها پر پیچ و خم بوده و انحراف داشته است، به جز اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) که راهشان روشن و نشانه هایشان آشکار بوده و هست.

12- اهل بیت (علیهم السلام)، صاحبان علوم کامل

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) چنین تعبیری فرمودند:
«العلوم الکاملة» (13)؛
«آنان علوم کامل‌اند».
بسیاری از دانشمندان و صاحبان مذهب بوده‌اند که از علوم چندانی برخوردار بوده و مردم را به آیین خود دعوت کرده‌اند ولی علم کاملی نداشته و در بین راه بریده و نتوانسته‌اند که مردم را قانع سازند، ولی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) صاحبان علوم کاملی بوده‌اند که حاجات علمی مردم را برآورده و از معدن گوارای علمشان آنان را سیراب کرده‌اند.

13- احیای دین به اهل بیت (علیهم السلام)

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که در مورد اوصیای پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«احیا بهم دینه» (14)؛
«دین را به وجود آنان زنده کرد».
خداوند متعال دین خود را به دست افرادی لایق می‌سپارد و به وسیله‌ی این افراد مردم را هدایت می‌کند، آنان که معصوم بوده و از هر عیب و نقصی مبرّا هستند، و دیگران یا نمی‌توانند احیاگر دین به طور کامل باشند و یا این‌که برعکس، کارشان در حقیقت به نابودی دین منجر می‌شود.

14- وجوب مودّت اهل بیت (علیهم السلام)

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که درباره‌ی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) فرمودند:
«و جعلت اجر محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) مودتهم فی کتابک و قلت: (قُل لاَ أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى)، و قلت: (مَا سَأَلْتُکُم مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ)، و قلت: (مَا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَن شَاءَ أَن یَتَّخِذَ إِلَى‏ رَبِّهِ سَبِیلاً)، و کانوا هم السبیل الیک و المسلک الی رضوانک» (15)؛
«آن‌گاه پاداش محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را مودت آنان مقرر ساخته و در کتابت فرمود: (بگو ‌ای پیامبر! که بر رسالت خود پاداشی جز مودّت در حق نزدیکانم از شما نمی‌خواهم). و فرمودی: (آنچه به عنوان مزد رسالت از شما خواستم به سود خود شماست)، و فرمودی: (من از شما مزدی نمی‌خواهم مگر این‌که کسی بخواهد به سوی پروردگارش راهی در پیش گیرد) پس آنان راهی به سوی تو و وسیله‌ی رسیدن به خشنودی تو بودند».
از جمله آیاتی که درباره‌ی فضایل اهل بیت (علیهم السلام) به آن استدلال می‌شود آیه‌ی «مودّت» است که در آن اشاره به اجر و مزد رسالت که همان مودت اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) است شده است، اجر و مزدی که در آن شخص رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بهره‌ای نمی‌برد و هرچه هست به نفع کسانی است که مودت آن‌ها را دارند، و لذا هر کس که می‌خواهد راهی را به سوی خداوند متعال انتخاب کند جز راه مودت و محبت همراه با پیروی اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) نیست.

15- حق با اهل بیت (علیهم السلام)

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که فرمود:
«... و لیعلموا انّ الحق معنا و فینا، لایقول ذلک سوانا الا کذّاب مفتر، و لایدّعیه غیرنا الا ضالّ غویّ» (16)؛
«... و باید بدانند که حق با ماست و در بین ما می‌باشد، این مطلب را غیر از ما نمی‌گوید جز کسی که دروغگو و افترا زننده است، و غیر ما ادعا نمی‌کند جز کسی که گمراه و اهل باطل است».
حق با اهل بیت (علیهم السلام) و در طریق آن‌هاست، همان‌گونه که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) حضرت علی (علیه السلام) را با حق و قرآن معرفی کرده و حق و قرآن را نیز با امام علی (علیه السلام) دانسته است، و هیچ کس جز کذّاب و افترا زننده نمی‌تواند ادعا کند که تمام حق نزد من است؛ چرا که تنها معصوم می‌تواند چنین ادعایی داشته باشد.

16- تسلیم اهل بیت (علیهم السلام) بودن

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که خطاب به شیعیانش فرمود:
«فاتقوا الله و سلّموا لنا، و ردّوا الامر الینا» (17)؛
«از خدا بترسید و تسلیم [دستورات و اوامر] ما باشید، و امر را به ما بازگردانید».
اگر می‌خواهیم به کمال برسیم و رضایت خدا را کسب نماییم و اهل بهشت باشیم باید تسلیم کسانی باشیم که خداوند آنان را به عنوان راهنما به ما معرفی کرده است و هر آنچه را که نمی‌دانیم امرش را به آن بزرگواران ردّ کنیم نه آن‌که انکار نماییم.

17- مأموریت‌های مختلف اهل بیت (علیهم السلام)

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که خطاب به شیعیانش فرمود:
«أَوَ ما علمتم ما جاءت به الآثار ممّا یکون و یحدث فی ائمتکم علی الماضین و الباقین منهم (علیهم السلام)؟» (18)؛
«آیا علم پیدا نکردید به آنچه که از آثار [و اخبار بر شما] رسیده در مورد اموری که خواهد بود، در مورد امامان گذشته و باقی از شما (علیهم السلام) رخ می‌دهد؟».
هر یک از امامان اهل بیت (علیهم السلام) به ملاحظه‌ی شرایط زمانی که برایشان بود مأمور به وظیفه‌ی خاصی بوده‌اند که به خوبی و به نحو احسن از عهده‌ی آن برآمدند، گرچه برخی از آنان تکلیف سخت‌تری نسبت به دیگری داشته و از پاداش بیش‌تری نزد خدا برخوردار بوده‌اند، همان‌گونه که برای امام حسین (علیه السلام) اتفاق افتاد.

18- اهل بیت (علیهم السلام)، مخلوق خداوند

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که خطاب به خداوند عرضه می‌دارد:
«انت الخالق و نحن المخلوقون» (19)»
«تو آفریننده‌ای و همه‌ی ما آفریده‌ی توایم».
تنها کسی که مخلوق نبوده و حادث نیست خداوند متعال است و دیگران حتی اهل بیت (علیهم السلام) نیز مخلوق خداوند بوده و حادث‌اند و لذا نمی‌توان ادعا کرد که آنان هم چون خداوند متعال قدیم می‌باشند، مگر آن‌که قائل به قدم زمانی آنان شویم.

19- اهل بیت (علیهم السلام)، مختار خلق خدا

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که خطاب به خداوند متعال عرضه می‌دارد:
«اسألک ان تصلّی علی محمد و آل محمد، خیرتک من خلقک...» (20)؛
«از تو می‌خواهم که بر محمد و آل محمد که انتخاب شده‌ی از بین خلق توست درود فرستی».
از آن‌جا که قرار بود اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) برای جامعه‌ی اسلامی الگو باشند لذا خداوند متعال قبل از آن که آن‌ها را به جامعه معرفی کند برگزید و مورد عنایت خاص خود قرار داد گرچه آنان نیز در رسیدن به این مقام سهم به سزایی داشته و مختار بوده‌اند.

20- پیامبر و اهل بیتش (علیهم السلام)، بهترین دوست

از آن حضرت نقل شده که درباره‌ی پیامبر و اهل بیتش (علیهم السلام) فرمود:
«لا حبیب الا هو و اهله» (21)؛
«دوستی به جز او و اهل بیتش نیست».
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت او (علیهم السلام) پدران شفیق و مهربان معنوی این امت بوده‌اند که برای نجات مردم از گمراهی و هدایت به راه سعادت همه‌گونه زحمات و شداید را نیز تحمل کردند و این تنها به جهت آن بوده که مردم را دوست داشته و به آن‌ها محبت می‌ورزیدند و طبق آیات قرآن بر این کار هیچ اجر و مزدی از آن‌ها نخواستند.

21- سپاس خدا به جهت حقوق اهل بیت (علیهم السلام)

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که فرمود:
«الحمدلله الذی... اوجب علینا من حقّهم ما قد وجب» (22)؛
«ستایش خداوندی را سزاست که آنچه از حق اهل بیت (علیهم السلام) بر ما واجب بود فرض کرد».
ممکن است که برخی گمان کنند این‌که حقوقی از اهل بیت (علیهم السلام) بر عهده‌ی ما می‌باشد برای ما زحمت بوده و بر آن‌ها منت گذارده‌ایم در حالی که مطابق آنچه از امام زمان (علیه السلام) نقل شده، باید خداوند متعال را شکرگزار باشیم از این‌که حقوقی را برعهده‌ی ما نسبت به اهل بیت (علیهم السلام) قرار داده است که با انجام آن‌ها به کمال خود نزدیک‌تر می‌شویم.

22- اهل بیت (علیهم السلام)، هادیان امت

از امام زمان (علیه السلام) نقل شده که فرمود:
«اللهم صلّ علی محمد و اهل بیته، الأئمة الهادین» (23)؛
«بارخدایا! بر محمد و اهل بیتش، امامان هدایت‌گر درود فرست».
اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) امامان هدایت‌گر مردم به سوی حق و حقیقت‌اند، همان‌گونه که خداوند متعال خطاب به پیامبرش می‌فرماید:
(إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ) (24)؛
«تو فقط بیم دهنده‌ای! و برای هر گروهی هدایت کننده‌ای است (؛ و این‌ها همه بهانه است، نه برای جستجوی حقیقت)».

23- اهل بیت (علیهم السلام)، علمای راستگو

و نیز درباره‌ی اهل بیت (علیهم السلام) می‌فرماید:
«... و العلماء الصادقین» (25)؛
«... آنان که عالمان راستگویند».
خیلی افراد هستند که عالم‌اند ولی صادق و راستگو نیستند، چه بسیار افرادی که به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت‌های ناروا دادند، ولی اهل بیت (علیهم السلام) عالمانی بودند که در عین حال از صداقت تام و کامل برخوردارند.

24- اهل بیت (علیهم السلام)، نیکان پرهیزکار

و نیز درباره‌ی اهل بیت (علیهم السلام) می‌فرماید:
«الابرار المتقین» (26)؛
«آنان که نیکان پرهیزکارند».
اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) از آن جهت که خداترس و متّقی بودند تقوایشان در عمل و کردار نیز تأثیر گذاشته و نیک‌کردار بودند.

25- اهل بیت (علیهم السلام)، ستون‌های دین

و نیز درباره‌ی اهل بیت (علیهم السلام) می‌فرماید:
«دعائم دینک» (27)؛
«آنان که ستون‌های دینت می‌باشند».
قوام و پایه‌های دین به وجود امامان معصوم است که آن را از خراب شدن و فرو ریختن نگه دارد، و اگر وجود آنان نبود تا دین را گرچه در محدوده‌ای خاص حفظ کنند از دین ناب اسلام بعد از پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله و سلم) عین و اثری نبود.

پی‌نوشت‌ها:

1. الغیبة، شیخ طوسی، ص 285، ح 245؛ احتجاج، ج 2، ص 278؛ بحارالأنوار، ج 53، ص 178، ج 9.
2. همان.
3. الغیبة، شیخ طوسی، ص 285، ح 245؛ احتجاج، ج 2، ص 278؛ بحارالأنوار، ج 53، ص 178، ح 9.
4. همان.
5. بحارالانوار، ج 53، ص 178.
6. بحارالانوار، ج 53، ص 178.
7. بحارالانوار، ج 53، ص 222.
8. اقبال الاعمال، ص 290.
9. مصباح الزائر، ص 230.
10. یونس، آیه 35.
11. اقبال الاعمال، ص 290.
12. مصباح الزائر، ص 230.
13. اقبال الاعمال، ص 290.
14. غیبت، طوسی، ص 287.
15. اقبال الاعمال، ص 290.
16. کمال الدین، ج 2، ص 510.
17. احتجاج، طبرسی، ج 2، ص 466.
18. بحارالانوار، ج 53، ص 178.
19. بحارالانوار، ج 95، ص 266.
20. بحارالانوار، ج 85، ص 233.
21. الاحتجاج، ج 2، ص 393.
22. اقبال الاعمال، ص 631.
23. جمال الاسبوع، ص 302.
24. رعد، آیه 7.
25. جمال الاسبوع، ص 302.
26. همان.
27. همان.

منبع مقاله :
رضوانی، علی اصغر؛ (1388)، دین‌شناسی از دیدگاه حضرت مهدی (ع)، قم: انتشارات دلیل ما، چاپ اول