بهداشت و درمان در حکومت مهدوی

نویسنده: نجم الدین طبسی

یکی از مشکلات جامعه، پیش از ظهور امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) کاهش بهداشت و درمان است که در نتیجه گسترش بیماری هایی واگیر و مرگ های ناگهانی را در سراسر جهان در پی دارد. گسترش بیماری هایی مانند جذام، طاعون، فلج، کوری، سکته و صدها بیماری خطرناک دیگر آن چنان زندگانی مردم را مورد تهدید قرار می دهد که گویی همگان به انتظار مرگ حتمی خود نشسته اند و هرگز امیدی به زندگی ندارند. شب که به بستر می روند، امید زنده ماندن تا صبح و برخاستن از خواب در آنان نیست و آن گاه که از خانه بیرون می روند، امیدی به بازگشت خود ندارند.

این اوضاع دلخراش و دردناک، در اثر آلودگی محیط زیست و در نتیجه به کارگیری سلاح های شیمیایی، اتمی و میکروبی پدید می آید یا افزایش اجساد کشتگان و دفن نشدن آنان و متعفن شدنشان، عامل آن بیماری ها می شود و یا بر اثر دیگر بیماری های روانی و روحی است که از ناامنی و از دست دادن عزیران پدید می آید و شاید نیز معلول همه اینها و چیزهایی است که ما از آن آگاهی نداریم.
حکومت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در آن شرایط، نور امیدی در دل انسان های بلازده و دردمند آن عصر، برای نابودی آن وضعیت و به ارمغان آوردن تندرستی برای جامعه ی بشری است و این درست همان چیزی است که حکومت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در آن زمینه انجام می دهد.
در این جا به بازگویی چند روایت درباره ی وضعیت بهداشت و درمان، پیش از ظهور می پردازیم و آن گاه روایاتی را درباره ی کوشش های حضرت حجت (علیه السلام) در تأمین بهداشت و درمان جامعه بیان می داریم:

الف) گسترش بیماری ها و مرگ های ناگهانی

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « از نشانه های نزدیک شدن قیامت و رستاخیز این است که یک مرد بدون درد و بیماری می میرد ». (1)
در روایتی دیگر می فرماید: « در نزدیکی قیامت ( ظهور مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ) صاعقه ها ( رعد و برق ها که باعث آتش گرفتن و سوختن می شود ) فراوان و پیاپی خواهد بود؛ به گونه ای که وقتی شخصی نزد خویشاوندان خود یا گروهی می رود و می پرسد، دیروز چه کسی از شما دچار صاعقه شد و سوخت؟ چواب می شنود: فلانی و فلانی... » (2)
صاعقه به معنای بی هوش شدن و از بین رفتن خود در اثر شنیدن صدای ترسناک و نیز به معنی آتش گرفتن و سوختن آمده است. از این رو، اشخاصی که دچار صاعقه می شوند یا عقلشان را از دست می دهند یا بر اثر آتش صاعقه، سوخته (3) و تبدیل به خاکستر می شوند. البته ممکن است صاعقه در اثر انفجار گلوله سلاحهای پیشرفته آن عصر باشد که هم صدای وحشتناک و هم آتشی سوزنده دارند؛ به گونه ای که هر کس در نزدیکی آن باشد، به خاکستر تبدیل می گردد و آثاری که بر انسان ها به جا می گذارد، جز بیماری نیست و این سه بیماری و بلا تنها از آثار سلاح های ویرانگر می باشد.
حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) در روایتی دیگر می فرماید: « به هنگام نزدیک شدن قیامت و رستاخیز، مرگ های شدید و در پی آن سال های پرزلزله خواهد بود ». (4)
امیر مؤمنان (علیه السلام) در این باره می فرماید: « پیش از ظهور قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) دو گونه مرگ فراوان می گردد: مرگ سرخ و مرگ سفید که مرگ سفید، همان گسترش طاعون است ». (5)
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: « از نشانه های قیامت ورستاخیز، گسترش بیماری فلج و مرگ های ناگهانی است ». (6)
امام کاظم (علیه السلام) از قول پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « پیدایش مرگ های ناگهانی، جذام و بواسیر، از نشانه های نزدیک شدن قیامت و رستاخیز است ». (7)
در کتاب بیان الائمه آمده است: از نشانه های نزدیک شدن ظهور مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) گسترش بیماری وبا و طاعون در سراسر جهان، به یوژه در بغداد و شهرهای پیرامون آن است که در نتیجه گروه بسیاری از مردم نابود می گردند. (8)

ب) بهداشت

شکوفایی شگفت انگیز دانش ها، به ویژه علم بهداشت و درمان در عصر حکومت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و بهره گیری از آن برای گسترش بهداشت در جامعه و فرو نشستن شعله های جنگ و پیدایش آرامش روانی و تأمین بهداشت روحی با اصلاح شدن انسان ها و نیز گسترش کشاورزی و دامداری و تأمین تغذیه در حد مطلوب، از جمله عواملی است که بهداشت را در روزگار امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به حد بالا و ایده آل خود می رساند و چنان می شود که وضعیت جسمی مردم دگرگون می گردد و عمر آنان طولانی می شود؛ به گونه ای که گاهی یک شخص هزار فرزند، نوه و... خود را می بیند و آن گاه چشم از جهان فرو می بندد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: « هنگامی که عیسی (علیه السلام) از آسمان فرود آمد و دجال را کشت و شب، هنگامی که در صبح آن، خورشید از مغرب طلوع کند ( نه از سوی مشرق ) تاچهل سال زندگی پربار و آسوده ای خواهید داشت و در این مدت نه کسی می میرد و نه بیمار می شود ». (9)
شاید منظور از این سخن، آن باشد که مرگ ها و بیماری هایی که یپش از ظهور حضرت، گسترش یافته، در دوران حضرت به اندازه ای اندک و ناچیز است که می توان آن را در حکم عدم دانست و شاید معنای ظاهری مراد باشد؛ یعنی در این مدت مرگ و بیماری وجود نداشته باشد و آن به دلیل مقدم مبارک حضرت بقیة الله الاعظم است.
امیر مؤمنان (علیه السلام) می فرماید: « در حکومت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)... عمرها طولانی می شود ». (10)
مفضل بن عمر می گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: « هنگامی که قائم ما قیام کند... مردم در سایه ی فرمانروایی او، عمری دراز خواهند داشت؛ به گونه ای که برای هر شخص هزار فرزند متولد می شود ». (11)
امام سجاد (علیه السلام) در این باره می فرماید: « هنگامی که قائم ما قیام کند، خداوند عزوجل بیمار و بلا را از شیعیان ما درو می سازد و قلب های شان را همانند آهن های محکم قرار می دهد و توان و نیروی هر یک از آنان را برابر نیروی چهل مرد می گرداند و آنان فرمانروایان روی زمین و بزرگان آن می شوند ». (12)
امام باقر (علیه السلام) درباره ی بهداشت محیط زیست در حکومت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می فرماید: « هنگامی که قائم ما قیام کند... چاه های فاضلاب و ناودان هایی که در مسیر راه هاست، از بین می برد ». (13)
حفظ بهداشت شهرها و محیط جامعه، از وظایف حکومت هاست. بنابراین، باید از هر عاملی که سبب به خطر افتادن بهداشت محیط زیست می شود، جلوگیری کرد. ریختن فاضلاب خانه ها در کوچه ها و احداث چاه های توالت و دستشویی در بیرون از خانه ها- چنان چه در برخی از شهرها و روستاها مرسوم است- سبب نابودی بهداشت محیط زیست می شود. از این رو، می بینیم که یکی از کارهای حکومت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) جلوگیری از این گونه تخلفات بهداشتی می باشد.

ج) درمان

چون در روزگار حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بهداشت در حد مطلوب آن وجود دارد، بیماری ها کاهش یافته، تعداد اندکی از افراد به بیماری های گوناگون دچار می شوند؛ ولی دانش پزشکی نیز در آن عصر در اوج پیشرفت خود می باشد و بیماران گوناگون در کوتاه ترین مدت معالجه می شوند. افزون بر این که حضرت با یاری الهی بیماران غیر قابل درمان را نیز خود بهبودمی بخشد و می توان گفت: در حکومت حضرت بیماری یافت نمی شود.
امام حسین (علیه السلام) درباره ی حکومت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می فرماید: « هیچ نابینا، زمین گیر و دردمندی بر روی زمین نمی ماند، مگر آن که خداوند درد او را برطرف می سازد ». (14)
امیر مؤمنان (علیه السلام) می فرماید: « ... آن گاه قائم ما که پنهان و مخفی است، ظاهر می شود در حالی که جبرئیل پیشاپیش او و کتاب خدا در پیش روی اوست. آن حضرت بیماران پیسی و خوره را شفا می بخشد ». (15)
از این روایت استفاده می شود که حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خود در درمان بیماری های غیر قابل درمان، نقش اساسی دارد.
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: « هنگامی که حضرت قائم قیام کند، خداوند بیماری ها را از مؤمنان دور می سازد و تندرستی را به آنان باز می گرداند ». (16)
امام باقر (علیه السلام) در این باره می فرماید: « هر کس قائم اهل بیت مرا درک کرد، اگر به بیماری دچار باشد، شفا می یابد و چنان که دچار ناتوانی باشد، توانا و نیرومند می گردد ». (17)
در کتاب خصال شیخ صدوق آمده است: « روزگار حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بیماری برطرف می شود و آنان ( مؤمنان ) مانند پاره های آهن می گردند ». (18)

پی‌نوشت‌ها:

1- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) :« من اقتراب الساعة أن یموت الرجل بغیر وجع ». فردوس الاخبار، ج4، ص 298.
2- قال النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) :« تکثر الصواعق عند اقتراب الساعه حتی یأتی الرجل فیقول: من صعق تلکم الغداه؟ فیقولون: صعق فلان و فلان ». احمد، مسند، ج3، ص 64؛ فردوس الاخبار، ج5، ص 434.
3- فرهنگ عمید، ج2، ص 688.
4- قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) :... و بین یدی السعه موتان شدید و بعده سنوات الزلازل ». المعجم الکبیر، ج7، ص 59.
5- قال أمیر المؤمنین (علیه السلام) :« بین یدی القائم موت أحمر و موت أبیض، أما الموت الأبیض فالطاعون ». مفید، ارشاد، ص 359؛ تنعمانی، غیبه، ص 277؛ طوسی، غیبه، ص 267؛ اعلام الوری، ص 427؛ الجرائح و الخرائج، ج3، ص 1152؛ صراط المستقیم، ص 249؛ بحار الانوار، ج52، ص 211؛ الزام الناصب، ج2، ص 147.
6- عن أبی عبدالله (علیه السلام) :« من أشراط الساعه أن یفشو الفالج و موت الفجاة ». بحار الانوار، ج52، ص 313؛ ابن اثیر، نهایه، ج1، ص 187.
7- عن موسی بن جعفر (علیه السلام) قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : ظهور البواسیر، و موت الفجأه، و الجذام، من اقتراب الساعه ». بحار الانوار، ج52، ص 269؛ به نقل از: الامامه و التبصره؛ الزام الناصب، ج2، ص 125.
8- عن کتاب بیان الأئمه « وقوع الوباء و الطاعون فی العالم خصوصاً فی بغداد، و ما یقرب منه من البلاد، فیهلک منه جمع کثیر و جم غفیر من الناس ». بیان الائمة، ج1، ص 102.
9- عن النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) : « إذا نزل عیسی بن مریم و قتل الدجال تمتعوا، تحیلوا لیله طلوع الشمس من مغربها، وحتی تمنعوا بعد خروج الدجاتل أربعین سنه، لا یموت أحد و لا یمرض ». ابن طاووس، ملاحم، ص97.
10- عن علی (علیه السلام) :« فیبعث المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) إلی أمرائه بسائر الأمصار و. ... تطول الأعمار ». عقد الدرر، ص 159؛ القول المختصر، ص 20.
11- عن المفضل بن عمر، قال: سمعت أبا عبدالله (علیه السلام) یقول :« إن قائمنا إذا قام... و یعمر الرجل فی ملکه حتی یولد له ألف ذکر، لا تولد فیهم انثی ». مفید، ارشاد، ص 363؛ المستجاد، ص 509؛ بحار الانوار، ج52، ص 337؛ وافی، ج2، ص 113.
12- عن علی بن الحسین (علیه السلام) : « إذا قام قائمنا، أذهب الله عزوجل عن شیعیتنا العاهة و جعل قلوبهم کزبر الحدید، و جعل قوه الرجل منهم قوه أربعین رجلاً و یکونون حکام الأرض و سنامها ». نعمانی، غیبه، ص 317؛ صدوق، خصال، ج2، ص 541؛ روضة الوعظین، ج2، ص 295؛ صراط المستقیم، ج2، ص 261؛ بحار الانوار، ج52، ص 317.
13- عن أبی جعفر (علیه السلام) « إذا قام القائم... و أبطل الکنف و المیازیب إلی الطرقات:. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص 234؛ مفید، ارشاد، ص 365؛ طوسی، غیبه، ص 283؛ روضه الواعظیم، ج2، ص 264؛ اعلام الوری، ص 432؛ الفصول المهمه، ص 302؛ اثبات الهداه، ج3، ص 452؛ بحار الانوار، ج52، ص 333.
14- عن الحسین بن علی (علیه السلام) :« ... لا یبقی علی وجه الأرض أعمی، ولا مقعد، و لا مبتلی إلا کشف الله عنه بلاءه بنا أهل البیت »:. الجرائح و الخرائج، ج2، ص 489؛ بحار الانوار، ج53، ص 62.
15- عن أمیر المؤمنین (علیه السلام) :« فیظهر قائمنا المتغیب، فیقدمه الروح الأمین... و یبری الأکمه و الأبرص ». دوجه الأنوار، ص 133؛ الشیعة و الرجعه، ج1، ص 171.
16- عن أبی عبدالله (علیه السلام) أنه قال: « إذا قام القائم أذهب الله عن کل مرمن العاهه، ورد إلیه قوته ». نعمانی، غیبه، ص 317؛ بحار الأنوار، ج52، ص 364؛ اثبات الهداة، ج3، ص 493.
17- عن أبی جعفر (علیه السلام) « من أدرک قائم أهل بیتی من ذی عاهه بری و من ذی ضعف قوی ». نعمانی، غیبة، ص 317؛ صدوق، خصال، ج2، ص 541؛ روضه الواعظین، ج2، ص 295؛ صراط المستقیم، ج2، ص 261؛ بحار الانوار، ج52، ص 335؛ به نقل از: خرائج.
18- و فی الخصال: « ذهب العاهة و هم کزبر الحدید ». صدوق، خصال، ص 507.

منبع مقاله :
طبسی، نجم الدین؛ (1385)، دولت موعود، قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم )، چاپ ششم